متا دیتا در بلاکچین چیست و چه کاربردی دارد؟

با ورود به دنیای بلاکچین، با مفاهیم متعددی مواجه می‌شوید که یکی از این موارد متا دیتا است. متا دیتا به داده‌هایی اشاره دارد که به عنوان اطلاعات اضافی به تراکنش‌های بلاکچین اضافه می‌شوند و برای توضیح و یا تغییر درباره‌ی داده‌های اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این داده‌های اضافی معمولا به صورت یک مجموعه‌ای از اطلاعات مهم مانند امضاها، تاریخچه‌ی تراکنش‌ها، یا هر اطلاعات دیگری که برای اثبات اعتبار یا ارتباط با دیگر داده‌ها لازم است، عمل می‌کنند.

در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال ارز هشت به بررسی نقش و اهمیت متا دیتا در تراکنش‌های بلاکچین می‌پردازدیم. همچنین روش‌های مختلف استفاده از آن را برای بهبود امنیت، شفافیت و کارایی تراکنش‌های بلاکچین مورد بررسی قرار می‌دهیم. اگر می‌خواهید همانند یک تریدر حرفه ای در بازارهای مالی فعالیت داشته باشید تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.

داده‌های اضافی در تراکنش‌های بلاکچین، توضیح داده شده است

در تراکنش‌های بلاکچین، به داده‌های اضافی یا اطلاعاتی که می‌توان به یک تراکنش رمزارز پیوست کرد، داده‌های اضافی گفته می‌شود. اگرچه عملکرد اصلی بلاکچین ثبت و تایید انتقال دارایی‌های دیجیتال، مانند رمزارزهایی مانند اتریوم (ETH) یا بیت‌کوین (BTC) است، داده‌های اضافی به کاربران امکان می‌دهد اطلاعات یا زمینه بیشتری را به تراکنش‌های خود اضافه کنند.

داده‌های اضافی، «داده درباره داده» است. در زمینه تراکنش‌های بلاکچین، این داده‌ها شامل اطلاعاتی است که ارتباط مستقیمی با انتقال رمزارز ندارد، اما می‌تواند قابلیت‌های بیشتری را برای تراکنش فراهم کند.

دو نوع اصلی داده‌های اضافی در تراکنش‌های بلاکچین وجود دارد:

داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای

از آنجایی که این داده‌ها مستقیما روی بلاکچین ذخیره می‌شوند، بخشی از داده‌های تراکنش هستند که در آنجا ذخیره شده‌اند. هر کسی که به بلاکچین دسترسی داشته باشد، می‌تواند آن را ببیند. اطلاعاتی مانند برچسب‌های تراکنش، یادداشت‌ها به قراردادها یا اسناد خارجی، همگی در داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای یافت می‌شوند.

داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای

به این داده‌ها در تراکنش اشاره می‌شود، اما مستقیما در بلاکچین نگهداری نمی‌شوند. پیوندهایی به محتوای دیگر، مانند فایل‌ها، اسناد یا URLهای وب که جزئیات بیشتری در مورد تراکنش ارائه می‌دهند، می‌توانند در داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای گنجانده شوند. داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای ابزاری است که کاربران می‌توانند از آن برای کاهش حجم و شلوغی داده‌ها روی بلاکچین استفاده کنند.

نحوه ذخیره‌سازی داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای و برون زنجیره‌ای

داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای، مانند جزئیات تراکنش، کد قرارداد هوشمند و ویژگی‌های توکن، بخشی جدایی‌ناپذیر از ساختار داده‌های بلاکچین است که به‌طور دائم ذخیره و در سراسر گره‌های شبکه تکثیر می‌شود. برعکس، داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای با استفاده از ارجاعات رمزنگاری خارج از بلاکچین ذخیره می‌شوند تا به کارایی و انعطاف‌پذیری بلاکچین کمک کنند.

ساختار داده‌های بلاکچین به‌طور ذاتی حاوی داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای است. این اطلاعات به‌طور دائم در سراسر گره‌های شبکه ذخیره و تکثیر می‌شود و بخشی از دفتر کل بلاکچین را تشکیل می‌دهد. بخش عمده‌ای از داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای درون خود تراکنش‌ها نگهداری می‌شوند. هر تراکنش روی بلاکچین دارای محموله‌ای با داده‌های اضافی مرتبط است. برای مثال، هنگام ارسال ارز دیجیتال بین آدرس‌ها، فرستنده، گیرنده، مبلغ و تاریخ تراکنش به‌عنوان داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای ثبت می‌شوند.

وقتی صحبت از قراردادهای هوشمند می‌شود، کد قرارداد و داده‌های همراه آن به‌عنوان داده‌های اضافی درون زنجیره‌ای روی بلاکچین نگهداری می‌شوند. این شامل توابع، متغیرهای حالت و داده‌های مرتبط با قرارداد می‌شود. هر بلوک دارای هدرهایی است که برخی از داده‌های اضافی را برای تایید آسان در اختیار قرار می‌دهد، مانند زمان‌بندی بلوک، شماره بلوک و شناسه‌های تراکنش. داده‌های اضافی مربوط به ویژگی‌های توکن (مانند نام توکن، نماد، عرضه) اغلب برای توکن‌هایی مانند ERC-721 و ERC-20 اتریوم روی بلاکچین نگهداری می‌شوند.

برخلاف این، داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای خارج از بلاکچین ذخیره می‌شوند. این داده‌ها را می‌توان در مکان‌های مختلفی از جمله راه‌حل‌های مقیاس‌بندی خارج از زنجیره مانند شبکه لایتنینگ، سیستم‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز مانند سیستم فایل‌های بین سیاره‌ای (IPFS) و پایگاه‌های داده خارجی نگهداری کرد. بلاکچین از هش‌های رمزنگاری یا اشاره‌گرهایی برای اشاره به داده‌های اضافی برون زنجیره‌ای استفاده می‌کند که فضای بلاکچین را برای ذخیره‌سازی داده‌های بزرگ‌تر یا کمتر مهم آزاد می‌کند، باعث کاهش تراکم می‌شود و انعطاف‌پذیری را برای برنامه‌هایی که به اطلاعات خصوصی یا پویا نیاز دارند، فراهم می‌کند.

نمونه‌هایی از داده‌های اضافی در تراکنش‌های بلاکچین

داده‌های اضافی در بلاکچین شامل مقادیر زیادی اطلاعات است که امکان عملکردهای متنوع و ذخیره‌سازی اطلاعات گوناگون را داخل شبکه‌ی بلاکچین فراهم می‌کند. این مقادیر شامل موارد زیر است:

• زمان‌بندی: هر بلوک در بلاکچین دارای یک نشان زمان است که لحظه‌ی اضافه شدن آن بلوک به زنجیره را نشان می‌دهد. زمان یک تراکنش از طریق این داده‌ی اضافی ثبت می‌شود.
• جزئیات تراکنش: آدرس‌های فرستنده و گیرنده، مبلغ تراکنش و شناسه‌های تراکنش منحصربه‌فرد تنها چند نمونه از داده‌هایی هستند که در هر تراکنش در یک بلاکچین می‌توان گنجاند.
• داده‌های قرارداد هوشمند: هنگام اجرای قراردادهای هوشمند روی یک بلاکچین، پارامترها و داده‌های ورودی مورد نیاز برای کارکرد قرارداد ممکن است در داده‌های اضافی گنجانده شوند.
• امضاهای دیجیتال: داده‌های اضافی شامل امضاهای دیجیتالی برای تایید قانونی بودن تراکنش‌ها و نشان دادن مالکیت هستند.
• هزینه‌های گس (Gas Fees): در بلاکچین‌هایی مانند اتریوم، داده‌های اضافی ممکن است شامل جزئیاتی در مورد هزینه‌های گس مرتبط با پردازش تراکنش‌ها باشد. ماینرها و اعتبارسنج‌ها برای اولویت‌بندی تراکنش‌ها به این اطلاعات نیاز دارند.
• پیوندهای سیستم فایل‌های بین سیاره‌ای (IPFS): پیوندها به IPFS، یک سیستم ذخیره‌سازی فایل غیرمتمرکز، را می‌توان در داده‌های اضافی بلاکچین یافت. کاربران می‌توانند با بازیابی یک مرجع، معمولا به شکل یک هش، به فایل IPFS در صورت نیاز به داده‌های موجود در بلاکچین دسترسی پیدا کنند. با استفاده از این روش می‌توان فایل‌های بزرگ، از جمله تصاویر، ویدیوها یا اسنادی را که به دارایی‌های درون زنجیره‌ای مانند NFT مرتبط هستند، ذخیره کرد.
• اطلاعات اوراکل (Oracles): اوراکل‌ها سرویس‌های خارجی هستند که به قراردادهای هوشمند دسترسی به داده‌های دنیای واقعی می‌دهند. اطلاعات این اوراکل‌ها ممکن است در داده‌های اضافی بلاکچین گنجانده شوند تا باعث اقدامات قراردادهای هوشمند شوند.
• داده‌های اضافی توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT): NFTها اغلب حاوی داده‌های اضافی مانند سازندگان، شرح‌ها و سایر جزئیات مربوط به دارایی‌های دیجیتال یا فیزیکی که آن‌ها را نشان می‌دهند، هستند.

چگونه به یک تراکنش بلاکچین داده‌های اضافی اضافه کنیم؟

زمانی که یک کاربر می‌خواهد داده‌های اضافی را به یک تراکنش بلاکچین اضافه کند، می‌تواند از طریق یک قرارداد هوشمند این کار را انجام دهد. قرارداد هوشمند یک قرارداد خوداجرا شونده با قوانین از پیش تعیین شده است که درون آن رمزگذاری شده است.

بیایید برای درک بهتر این فرآیند از اتریوم به عنوان مثال استفاده کنیم، زیرا اتریوم به قابلیت گنجاندن داده‌های اضافی در تراکنش‌ها از طریق قراردادهای هوشمند معروف است.

ایجاد یک قرارداد هوشمند:

قبل از افزودن داده‌های اضافی، باید یک قرارداد هوشمند ایجاد شود. این قرارداد شامل دستورالعمل‌هایی است که نحوه و محل ذخیره‌سازی داده‌های اضافی را مشخص می‌کند. داده‌ها می‌توانند در یک متغیر تعریف شده، معمولا به صورت رشته‌ای، ذخیره شوند. در اینجا یک مثال ساده به زبان Solidity، زبان برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند در اتریوم، آورده شده است:

pragma solidity ^0.8.0;

contract MyContract {
    string public metadata;

    function setMetadata(string memory _newMetadata) public {
        metadata = _newMetadata;
    }
}

در مثال بالا، قرارداد هوشمند با نام MyContract دارای یک متغیر قابل خواندن به نام metadata است و شامل یک تابع به نام setMetadata است که امکان به‌روزرسانی داده‌های اضافی را فراهم می‌کند.

تعامل با قرارداد هوشمند:

برای افزودن داده‌های اضافی به یک تراکنش بلاکچین، یک فرد باید با ارسال یک تراکنش با قرارداد هوشمند ارتباط برقرار کند. این کار با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند web3.js یا ethers.js یا از طریق برنامه‌های کیف پول اتریوم قابل انجام است.

تایید صحت داده‌های اضافی:

پس از تایید و اضافه شدن تراکنش به بلاکچین، هر کسی می‌تواند با تعامل با قرارداد هوشمند و خواندن متغیر metadata، صحت داده‌های اضافی را تایید کند. با این حال، مهم است به خاطر داشته باشید که هنگام افزودن داده‌های اضافی به یک تراکنش بلاکچین، باید عواملی مانند هزینه‌های گس، امنیت و حریم خصوصی را در نظر بگیرید.

کاربردهای داده‌های اضافی در بلاکچین

داده‌های اضافی بلاکچین در طیف وسیعی از صنایع از جمله مدیریت زنجیره تامین، هویت دیجیتال، قراردادهای هوشمند، توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) و مراقبت‌های بهداشتی کاربرد دارد.

مدیریت زنجیره تامین:

کسب‌وکارها می‌توانند با قراردادن داده‌های اضافی مربوط به تولید محصول، حمل‌ونقل و کیفیت محصول بر روی یک بلاکچین، ردیابی و شفافیت را بهبود بخشند. به عنوان مثال، یک تولیدکننده مواد غذایی می‌تواند اطلاعات مربوط به منشا مواد، عبور آن‌ها از زنجیره تامین و کنترل کیفیت را ردیابی کند.

این اطلاعات برای مقابله با مشکلاتی مانند تقلب یا فراخوان محصولات، تضمین رعایت مقررات و تایید اصالت ضروری است. علاوه بر این، مشتریان می‌توانند از این داده‌های اضافی برای تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد کالاهایی که خریداری می‌کنند استفاده کنند.

هویت دیجیتال و احراز هویت:

داده‌های اضافی بلاکچین می‌توانند برای مدیریت و حفظ ایمن اعتبارنامه‌ها و داده‌های شخصی به کار روند. افراد مسئول داده‌های خود هستند و می‌توانند با کنترل دسترسی، احتمال سرقت هویت و نقض حریم خصوصی را کاهش دهند. شرکت‌ها، دولت‌ها و موسسات آموزشی می‌توانند از این فناوری برای بهبود امنیت خدمات و تسریع فرآیندهای تایید هویت استفاده کنند.

قراردادهای هوشمند:

یکی دیگر از حوزه‌هایی که داده‌های اضافی بلاکچین اهمیت دارند، قراردادهای هوشمند است. از این داده‌ها برای تصمیم‌گیری در مورد زمان و نحوه اجرای یک شرط خاص در این قراردادهای خوداجرا استفاده می‌شود. به عنوان مثال، یک قرارداد هوشمند بیمه می‌تواند از داده‌های هواشناسی به عنوان داده‌های اضافی برای آغاز فوری پرداخت خسارت به دارندگان بیمه تحت تأثیر شرایط آب و هوایی نامطلوب استفاده کند.

در صنعت مالی، قراردادهای وام می‌توانند شرایط واجد شرایط بودن و نرخ بهره را بر اساس امتیاز اعتباری و سابقه تراکنش که به عنوان داده‌های اضافی نگهداری می‌شوند، تعیین کنند که به رویه‌های وام‌دهی خودکار و کارآمدتر منجر می‌شود.

توکن‌های غیرقابل معاوضه و دارایی‌های دیجیتال:

توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) و دارایی‌های دیجیتال اغلب از اطلاعات بلاکچین برای ایجاد معنا و ارزش برای کلکسیون‌های دیجیتال، آثار هنری و دارایی‌ها استفاده می‌کنند. اطلاعات مربوط به خالق، تاریخچه مالکیت و ویژگی‌های آیتم دیجیتال نمونه‌هایی از داده‌های اضافی هستند. ردیابی منشا، تایید اصالت آثار هنری و ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) که بر روی NFTها ساخته می‌شوند، می‌توانند به‌طور قابل توجهی از این دانش بهره‌مند شوند.